Red dierproefvrije cosmetica

Over de campagne

Dove en The Body Shop hebben zich aangesloten bij PETA, Cruelty Free Europe en Humane Society International Europe (HSI Europe) alsmede Eurogroup for Animals en de European Coalition to End Animal Experiments (ECEAE), die meer dan 100 aangesloten organisaties uit 26 EU-lidstaten vertegenwoordigen, in een dringende actie om een miljoen Europese burgers op te roepen om dierproefvrije cosmetica in Europa te verdedigen tegen het gevaar waarin het al lang bestaande verbod op dierproeven voor cosmetica verkeert.

In 2004 heeft de EU, na decennia van campagne voeren door consumenten, dierenbeschermingsorganisaties en verschillende bedrijven, het testen van cosmetica op dieren verboden. In 2009 werden tests op cosmetica-ingrediënten verboden en in 2013 werd de verkoop van cosmetica die op dieren was getest verboden. De aanpak van de EU werd de blauwdruk voor wijzigingen in regelgeving in landen over de hele wereld.

Recente testvereisten van ECHA doen de verboden echter in feite teniet en bedreigen de extra vooruitgang waar het Europees Parlement sinds 2018 zo moedig om vraagt – een wereldwijd verbod op alle dierproeven voor cosmetica, uiterlijk in 2023.

The Body Shop voert al sinds 1989 onophoudelijk campagne tegen het gebruik van dierproeven voor cosmetica en heeft mede aan de basis gestaan van het huidige verbod in Europa. Dove zet zich al 15 jaar in om de schoonheidsindustrie ten goede te veranderen via de ‘Campagne voor echte schoonheid’ en het Dove Self-Esteem Project. Dove is door PETA US gecertificeerd als dierproefvrij en heeft zich ingezet voor een wereldwijd verbod op dierproeven. Dove werkt samen met wetgevers, dierenbeschermingsorganisaties en gelijkgestemde bedrijven om dit doel te bereiken.

De twee schoonheidsmerken hebben de handen ineengeslagen om consumenten aan te sporen actie te ondernemen om Europa’s verbod op dierproeven te redden door een EBI te ondertekenen – een mechanisme waarmee EU-burgers de EU kunnen helpen vormgeven door de Europese Commissie op te roepen nieuwe wetten voor te stellen.

ECHA stelt nieuwe dierproeven voor op ingrediënten waarvan bekend is dat ze veilig zijn

ECHA vraagt om nieuwe dierproeven voor ingrediënten die al vele jaren veilig door consumenten worden gebruikt en veilig in fabrieken worden verwerkt. Als dit beleid wordt gehandhaafd, zouden nog eens duizenden dieren aan wrede tests kunnen worden onderworpen – zelfs op ingrediënten die alleen voor cosmetica worden gebruikt – terwijl er andere manieren zijn om veiligheidsgegevens te genereren.

De tijd om te handelen is nu.

Dierproeven zijn niet langer nodig om de veiligheid te garanderen, dankzij moderne, mensrelevante, dierproefvrije methoden die veiligheidswetenschappers al tientallen jaren ontwikkelen en gebruiken.

Eensgezind om een einde te maken aan dierproeven voor schoonheidsproducten roepen PETA, The Body Shop, Dove en dierenbeschermingsorganisaties consumenten op om het ‘Save Cruelty-Free Cosmetics’ Europees burgerinitiatief te ondertekenen, waarin ze eisen dat de Europese Commissie het volgende doet:

1. Het verbod op dierproeven voor cosmetica beschermen en versterken
De Commissie moet een wetswijziging in gang zetten om te zorgen dat consumenten, werknemers en het milieu beschermd zijn voor alle cosmetica-ingrediënten zonder nieuwe dierproeven voor welk doel dan ook en op welk moment dan ook.

2. De chemicaliënverordening van de EU hervormen
De Commissie moet ervoor zorgen dat de menselijke gezondheid en het milieu worden beschermd door chemische stoffen te beheren zonder nieuwe eisen inzake dierproeven te stellen.

3. Een concreet plan ontwikkelen voor de overgang naar dierproefvrije wetenschap
De Commissie moet zich voor het einde van haar huidige ambtstermijn vastleggen op een wetsvoorstel waarin een routekaart wordt uitgestippeld om alle dierproeven in de EU geleidelijk af te schaffen.

Samen streven we naar een miljoen handtekeningen binnen de snelste tijd ooit voor een EBI – om een duidelijk signaal af te geven dat de eisen van ECHA voor nieuwe proeven ingaan tegen het beleid dat dierproeven slechts een laatste redmiddel zijn en tegen de wensen van EU-burgers.

Maar we kunnen het niet alleen.

Europese Burgers kunnen het Europees Burgerinitiatief ondertekenen en de Europese Commissie laten weten dat zij niet akkoord gaan met de verbroken beloften van Europa of met regelgeving die inhoudt dat dieren lijden en sterven voor cosmetica.

Teken om te steunen

Veelgestelde vragen

Zijn cosmeticaproeven op dieren niet al verboden in de EU?

Dierproeven voor cosmetica en ingrediënten daarvan zijn sinds 2009 verboden in de EU, en in maart 2013 is een verbod op de verkoop binnen de EU van cosmetica en ingrediënten daarvan die op dieren zijn getest volledig van kracht gegaaan. Deze verboden – die zijn opgenomen in de cosmeticaverordening van de EU – zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat dieren niet lijden bij de ontwikkeling of het op de markt brengen van cosmetica en ingrediënten daarvan en dat de veiligheid van deze producten wordt gewaarborgd door wetenschap waarbij geen dierproeven worden gebruikt.

Ondanks de verboden blijft ECHA, gesteund door de Europese Commissie en de Kamer van Beroep van ECHA, nieuwe dierproeven eisen voor chemische stoffen die als cosmetica-ingrediënten worden gebruikt in het kader van de REACH-verordening (registratie, beoordeling, autorisatie en beperking van chemische stoffen). Dit beleid – dat ECHA nu zelfs toepast op chemische stoffen die uitsluitend in cosmetica worden gebruikt – doet de verboden teniet en druist in tegen de bedoeling van de wetgevers bij de invoering ervan: dat dieren niet langer lijden en sterven omwille van cosmetica.

ECHA, de Europese Commissie en de Kamer van Beroep van ECHA voeren aan dat dierproeven nodig zijn om werknemers en ons milieu te beschermen omdat de cosmeticaverordening van de EU alleen betrekking heeft op de veiligheid van de consument. Dit standpunt plaatst een kunstmatige scheidslijn tussen consumenten en werknemers, negeert een lange geschiedenis van veilig gebruik voor veel van deze ingrediënten, schendt de wettelijke eis om waar mogelijk dierproefvrije methoden te gebruiken in plaats van dierproeven en dwingt cosmetica-regelgevers de resultaten van dierproeven te negeren om te voorkomen dat de verbodsbepalingen in werking treden.

Wat is een Europees burgerinitiatief (EBI) en hoe helpt het in deze situatie?

Een EBI is een mechanisme waarmee Europese burgers de Europese Commissie kunnen oproepen om nieuwe wetgeving over een bepaald onderwerp voor te stellen. Wil een initiatief door de Europese Commissie in overweging worden genomen, dan moet het de steun krijgen van ten minste een miljoen EU-burgers in de vorm van handtekeningen. In tegenstelling tot een petitie richt een EBI zich rechtstreeks tot de Europese Commissie en kan het leiden tot wijzigingen in de EU-wetgeving.

Dit EBI roept de Europese Commissie op het verbod op dierproeven voor cosmetica te beschermen en aan te scherpen door ervoor te zorgen dat alleen dierproefvrije methoden worden gebruikt om de veiligheid van cosmeticaproducten en hun ingrediënten voor consumenten, werknemers en het milieu te beoordelen. Daarnaast wordt de Europese Commissie opgeroepen om de bredere EU-regelgeving voor chemische stoffen te hervormen door ervoor te zorgen dat alle chemische stoffen worden beheerd zonder nieuwe eisen voor dierproeven toe te voegen en om de wetenschap in de EU te moderniseren door zich te verbinden aan een wetsvoorstel dat een routekaart schetst om alle dierproeven in de EU geleidelijk af te schaffen.

Door de overgang naar dierproefvrij, mensrelevant onderzoek en proeven in de EU te bevorderen, kan dit EBI miljoenen dieren per jaar behoeden voor leed en sterven en de bescherming van de volksgezondheid en het milieu verbeteren.

Waarom is dit het juiste moment voor een EBI?

Het baanbrekende EU-verbod op dierproeven voor cosmetica – een overwinning voor de bescherming van dieren na tientallen jaren campagne voeren – is in gevaar. Het standpunt van ECHA en de Europese Commissie dat zelfs chemische stoffen die uitsluitend als cosmetica-ingrediënt worden gebruikt in het kader van REACH op dieren moeten worden getest, ondermijnt het verbod volledig en druist rechtstreeks in tegen het doel en de verwachtingen van het publiek: ervoor zorgen dat dieren niet langer lijden en sterven omwille van cosmetica.

In augustus 2020 heeft de Kamer van Beroep van ECHA twee besluiten genomen die een bedrijf opdragen dierproeven uit te voeren voor ingrediënten die uitsluitend in cosmetica worden gebruikt. Dit standpunt werd gesteund door de Europese Commissie. Tenzij het Hof van Justitie van de Europese Unie zich uitspreekt tegen deze besluiten (de zaken zijn in behandeling), zullen de verboden om cosmetica te testen zinloos worden en zal het voor cosmeticabedrijven – met inbegrip van dierproefvrije merken – vrijwel onmogelijk worden om producten op de markt te brengen zonder een ingrediënt dat onder REACH op dieren is, zou kunnen worden, of zal worden getest. We moeten dringend in actie komen om ervoor te zorgen dat de interpretatie van de Europese Commissie en ECHA van het verbod op dierproeven voor cosmetica wordt aangevochten en dat zij via dit EBI luid en duidelijk horen hoezeer wij, als Europeanen, waarde hechten aan dierproefvrije cosmetica.

Tot overmaat van ramp zou de onlangs gepubliceerde ‘Chemicals Strategy for Sustainability’ van de Europese Commissie – waarin een nieuwe langetermijnvisie voor het chemicaliënbeleid van de EU wordt gepresenteerd – kunnen leiden tot een enorme toename van de eisen inzake dierproeven. Als de EU blijft vertrouwen op dierproeven, zal zij haar doel van een “gifvrij milieu” niet bereiken, en deze veranderingen zouden het verbod op dierproeven voor cosmetica nog verder kunnen uithollen en kunnen leiden tot nog meer dierproeven voor bestaande cosmetica-ingrediënten en nieuwe ingrediënten.

We moeten nu handelen om het verbod op dierproeven voor cosmetica te beschermen en te versterken, de invoering van nieuwe dierproefvoorschriften voor alle chemische stoffen te voorkomen en de geleidelijke afschaffing van alle dierproeven in de EU in gang te zetten –Europese burgers oproepen om een EBI te ondertekenen is daarbij van cruciaal belang.

Hoe is de campagne tot stand gekomen?

PETA en onze zusterorganisaties voeren al geruime tijd campagne tegen de gevaren voor het verbod op dierproeven voor cosmetica in de EU. We werken ook samen met andere dierenbeschermingsorganisaties in Europa – en met dierproefvrije merken – om ervoor te zorgen dat de verboden op de juiste manier worden geïnterpreteerd en uitgevoerd zoals de wetgevers het bedoeld hebben en zoals de burgers van Europa eisen.

In december 2020 hebben we samen met andere dierenbeschermingsorganisaties en meer dan 450 merken een gezamenlijke brief gestuurd naar de leiders van de belangrijkste instellingen van de EU en een persbericht naar persbureaus in heel Europa. Al deze inspanningen zijn tot nu toe helaas op dezelfde onverzettelijkheid gestuit.

We moesten meer doen om ervoor te zorgen dat de besluitvormers in Europa de stem van de burgers horen. Daarom waren PETA, Cruelty Free Europe, Eurogroup for Animals, ECEAE en HSI Europe het erover eens dat een EBI een krachtige stap voorwaarts zou zijn. De groepen hebben ook twee langdurige en actieve partners die de impact van REACH op dierproefvrije producten aanvechten, The Body Shop en Dove, uitgenodigd om de campagne te steunen. Wij vragen iedereen die geeft om een Europa zonder dierproeven alles te doen wat in zijn of haar vermogen ligt om van dit EBI een succes te maken.

Wat gebeurt er als het EBI mislukt?

We zetten alles op alles voor dit Europees burgerinitiatief, en we weten dat de mensen in Europa het belangrijk vinden. Uit een in 2020 door Savanta ComRes uitgevoerde opiniepeiling blijkt dat driekwart (74%) van de volwassenen in EU-lidstaten het ermee eens is dat dierproeven voor cosmeticaproducten en de ingrediënten daarvan onder alle omstandigheden onaanvaardbaar zijn. Bovendien is bijna driekwart (72%) het ermee eens dat de EU bindende streefcijfers en termijnen moet vaststellen voor de geleidelijke afschaffing van dierproeven en is 70% het ermee eens dat de volledige vervanging van alle vormen van dierproeven door dierproefvrije methoden een prioriteit voor de EU moet zijn. Wij zijn ervan overtuigd dat we dit kunnen bereiken en dat de stem van de EU-burgers luid en duidelijk moet worden gehoord. Daarom werken we allemaal samen, evenals onze leden in de hele EU en dierproefvrije merken.

We erkennen dat het niet gemakkelijk zal zijn om het vereiste aantal geverifieerde handtekeningen te halen, vooral gezien de aanhoudende COVID-19-beperkingen in vele gebieden. Het zal ook niet gemakkelijk zijn om de Europese Commissie zover te krijgen dat zij de door ons gevraagde wijzigingen doorvoert. Maar we moeten ons uiterste best doen. We doen dit voor de lange termijn en zullen niet opgeven totdat de EU echt dierproefvrij is. We zullen ook andere trajecten blijven benutten, zoals lobbyen, en indien nodig zullen we juridische stappen ondernemen.

Welke invloed hebben de recente beslissingen van de Kamer van Beroep van ECHA op dierproefvrije cosmetica?

De uitholling van het verbod op dierproeven voor cosmetica is nu zo ver gevorderd dat het voor bedrijven steeds moeilijker wordt om commerciële producten te maken zonder ingrediënten te gebruiken – waaronder bestaande ingrediënten met een lange geschiedenis van veilig gebruik in cosmetica – die onder REACH aan nieuwe dierproeven zijn onderworpen of zouden kunnen worden onderworpen.

Onderteken niet alleen het EBI, maar gebruik ook dierproefvrije producten en kijk bij twijfel in de internationale database van PETA US welke bedrijven wel en niet op dieren testen.

Als Europese burger ben je van cruciaal belang voor het succes van dit EBI, dat op zijn beurt onmisbaar is om ervoor te zorgen dat cosmetica-ingrediënten niet langer worden onderworpen aan dierproeven onder REACH of enige andere wetgeving, dat nieuwe chemicaliënwetten niet nog meer dierenleed betekenen en dat de Europese Unie een concreet en gecoördineerd actieplan opstelt om alle dierproeven uit te faseren.

Welke cosmetica-ingrediënten moeten onder REACH opnieuw op dieren worden getest?

De beslissing van de Kamer van Beroep van ECHA van augustus 2020 betrof twee ingrediënten die vaak in zonnebrandcrèmes worden gebruikt, maar het probleem is veel breder: de nieuwe ECHA-verzoeken om dierproeven hebben betrekking op veelgebruikte oppervlakteactieve stoffen en conserveringsmiddelen. Enkele bekende ingrediënten waarvoor in het kader van REACH nieuwe dierproeven worden uitgevoerd zijn propylparaben, natriumlaurylsarcosinaat en silica, en er zullen nog veel meer in cosmetica gebruikte ingrediënten op dieren worden getest als we geen succes boeken. Deze proeven brengen het lijden en de dood van vele duizenden konijnen, ratten en andere dieren met zich mee.

Naast de ethische bezwaren in verband met het lijden van dieren is er ook grote bezorgdheid over de vertaalbaarheid en de voorspelbaarheid van dierproeven – wat betekent dat de effecten van deze ingrediënten op dieren geen betrouwbare indicator zijn voor de reacties bij de mens. De vaststelling van een ambitieuze strategie voor de geleidelijke afschaffing van het gebruik van dieren bij onderzoek en tests zal een grotere activiteit bij de ontwikkeling van methoden zonder dieren stimuleren. Zo hebben cosmeticabedrijven na het verbod van de EU massaal geïnvesteerd in dierproefvrije methoden. Als gevolg daarvan zijn er veel nieuwe dierproefvrije technologieën en methoden ontwikkeld die nu overal ter wereld worden gebruikt om de veiligheid van de consument te waarborgen en de risico’s van cosmetica-ingrediënten en andere chemische stoffen te beoordelen. Wij zijn van mening dat er sterke wetenschappelijke, ethische en economische argumenten zijn om in de EU een einde te maken aan het gebruik van dieren ten gunste van een moderne, mensrelevante aanpak.

Is het mogelijk om cosmetica veilig te maken zonder op dieren te testen?

Ja. Veilige cosmetica zonder dierproeven is geen nieuw idee – veel bedrijven zijn al tientallen jaren dierproefvrij.

Cosmetica kunnen zelfs veiliger zijn zonder dierproeven. Bij toxiciteitsproeven op dieren wordt ervan uitgegaan dat het effect van een product of ingrediënt op dieren informatie kan opleveren die kan voorspellen wat er bij mensen of in het milieu zal gebeuren, maar er zijn aanzienlijke en groeiende zorgen dat dit niet het geval is.

Veel wettelijk voorgeschreven dierproeven zijn niet eens formeel gevalideerd, wat betekent dat hun wetenschappelijke basis, betrouwbaarheid en relevantie voor de mens niet voldoende zijn aangetoond. Zelfs de gevalideerde proeven kunnen onbetrouwbaar zijn en bij herhaling van de proef niet hetzelfde resultaat opleveren.

Als je kijkt naar de biologische verschillen tussen mensen en de dieren die gewoonlijk voor toxiciteitsproeven worden gebruikt, de buitensporige doses waaraan zij worden blootgesteld en de onnatuurlijke en stressvolle omstandigheden waarin zij in het laboratorium moeten leven, is het geen verrassing dat de resultaten van mensrelevante alternatieven mensen beter kunnen beschermen.

Het verbod op dierproeven en de verkoopverboden voor cosmetica hebben een hausse teweeggebracht in de ontwikkeling van dierproefvrije methoden voor de beoordeling van de veiligheid van cosmetica en de ingrediënten daarvan. Superieure benaderingen waarbij gebruik wordt gemaakt van geavanceerde hulpmiddelen zoals driedimensionale weefselmodellen en geavanceerde computersimulaties worden nu routinematig gebruikt om de veiligheid van cosmetica te waarborgen zonder dat dieren worden geschaad.

Het is ook belangrijk op te merken dat veel van de cosmetica-ingrediënten waarvoor in het kader van REACH nieuwe dierproeven moeten worden aangevraagd, al lang veilig bij mensen worden gebruikt.

In het zeldzame geval dat de veiligheid van een cosmeticaproduct of -ingrediënt niet kan worden aangetoond met methoden waarbij geen dieren worden gebruikt, zou het gewoon niet moeten worden gebruikt.

Wat is de ‘Chemicals Strategy for Sustainability’ en welke gevolgen heeft deze voor dierproeven?

Met de nieuwe Chemicals Strategy for Sustainability (CSS) willen de EU en haar lidstaten innovatie ondersteunen om veiligere producten te ontwerpen, giftige chemische stoffen te beperken en de blootstelling aan chemische stoffen die schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid te beperken. Helaas zou de huidige aanpak van de Europese Commissie en ECHA voor nieuwe wetgeving inzake chemische stoffen ertoe kunnen leiden dat nog eens miljoenen dieren moeten lijden in wrede experimenten. En hoewel we de doelstellingen van de strategie steunen, zullen meer dierproeven niet helpen om de gezondheid van de mens of het milieu te beschermen.

Onze EBI roept de Europese Commissie op om de regelgeving voor chemische stoffen zodanig te hervormen dat de bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu gewaarborgd wordt door het beheer van chemische stoffen zonder nieuwe eisen voor dierproeven.

Dit betekent dat de EU moderne technieken moet gebruiken om te zorgen voor een efficiënte, mensrelevante en kosteneffectieve aanpak bij de beoordeling en het beheer van de potentiële toxiciteit van chemische stoffen. Betere bescherming kan worden bereikt door nieuwe wetenschap toe te passen om het potentieel van chemische stoffen om schade te veroorzaken effectiever en efficiënter te begrijpen en te reguleren. De CSS moet een gelegenheid zijn om de regelgeving toekomstbestendig te maken, zodat deze snel kan worden aangepast aan de technische vooruitgang en bestaande en opkomende dierproefvrije technologieën onmiddellijk kunnen worden toegepast. Er moet ook dringend worden geïnvesteerd in dierproefvrije benaderingen van de volgende generatie, die ons ook beter in staat zullen stellen chemische stoffen te karakteriseren en te reguleren.

Hoe kan de EU dierproeven in de praktijk geleidelijk afschaffen?

Elf jaar na de vaststelling van Richtlijn 2010/63/EU betreffende de bescherming van dieren die voor wetenschappelijke doeleinden worden gebruikt, die de hoop deed ontstaan dat het wetenschappelijk onderzoek in de Europese Unie zou overschakelen op dierproefvrije methoden, blijkt uit officiële statistieken dat de vooruitgang op weg naar dit doel uiterst traag verloopt. Het aantal dierproeven is relatief gelijk gebleven – van 11,4 miljoen in 2015 naar 11,2 miljoen in 2016, 10,9 miljoen in 2017, en 10,6 miljoen in 2018. (Doordat Noorwegen voor het eerst in deze cijfers is opgenomen, is dat aantal gestegen tot 12,3 miljoen.)

De snelle opkomst van geavanceerde dierproefvrije modellen – zoals organen-op-een-chip, trajectgerichte benaderingen en computermodellen – biedt tegenwoordig de mogelijkheid om de vervanging van dieren bij onderzoek en tests een impuls te geven en optimistischer te benaderen. Het eigen Joint Research Centre van de EU heeft belangrijke rapporten opgesteld en activiteiten ondernomen om het gebruik van dierproefvrije modellen en methoden op een aantal onderzoekgebieden te bevorderen, maar er moet door alle betrokkenen nog veel meer worden gedaan. De EU beschikt nog steeds niet over een alomvattend beleidsprogramma om de geleidelijke stopzetting en vervanging van dierproeven te coördineren en aan te sturen en waarin de doelstellingen van de bestaande EU-wetgeving en financieringsinstrumenten zijn opgenomen. Wij zijn van mening dat zij dringend een actieplan nodig heeft om de verklaarde ambitie om dieren in wetenschappelijke procedures te vervangen in de praktijk te brengen. Als dierenbeschermingsgroepen bieden we een stem voor dieren en willen we dat er zo snel mogelijk een einde komt aan het lijden van dieren. We moeten voortbouwen op het verklaarde uiteindelijke doel van de EU om alle dierproeven te vervangen en ervoor zorgen dat we alle belanghebbenden kunnen verenigen achter meer en dringendere actie. Het opstellen van een strategisch, ambitieus actieplan met specifieke mijlpalen zal een enorme stap voorwaarts betekenen.

Aan welke criteria moet ik voldoen om in aanmerking te komen voor het ondertekenen van het EBI?

Om het EBI te kunnen ondertekenen, moet je een EU-burger zijn en oud genoeg om te mogen stemmen bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. De regels met betrekking tot leeftijd en identiteitsvereisten verschillen van land tot land, dus controleer de informatie voor elke EU-lidstaat hier (zie het onderdeel ‘Steun betuigen’). [https://europa.eu/citizens-initiative/faq_nl]

Als je niet in aanmerking komt om het EBI te ondertekenen, kun je alsnog helpen door het te delen met familie en vrienden en via sociale media.

Welk verschil zal mijn handtekening maken?

Om door de Europese Commissie in aanmerking te worden genomen, moet een EBI de steun krijgen van ten minste een miljoen EU-burgers in de vorm van geverifieerde handtekeningen – jouw handtekening kan echt het verschil maken om ons te helpen het miljoen te halen. Dit EBI biedt een kans om een einde te maken aan het lijden van miljoenen dieren die momenteel in de EU voor proeven worden gebruikt. We kunnen dit niet doen zonder jouw hulp.